در ایامی که قرار است دولت، لایحه بودجه سال آینده را تقدیم مجلس کند، بحث کاهش بودجه مراکز فرهنگی به یکی از سوژه های نسبتا داغ رسانه ها تبدیل شده است؛ مساله ای که به ویژه در شش ماهه دوم سال جاری با انتقاد برخی از مراجع معظم تقلید از جمله آیت الله العظمی مکارم شیرازی روبرو بوده و این بزرگان ضمن هشدار نسبت به وضع موجود، خواستار توجه بیش از پیش مسئولان امر به لزوم حمایت از نهادها و موسسات فرهنگی فعال شده اند.

به منظور حفظ اختصار در نوشتار، به چند نکته کوتاه اشاره می شود که می تواند تا حدودی روشن کننده بحث باشد؛

1-در وضعیت اقتصادی کنونی کشور کاهش بودجه ها در بخش های گوناگون تا حدی امری طبیعی و حتی بایسته است اما با این حال از این نکته هم نباید غافل شد که کاهش نسبتا شدید بودجه های فرهنگی به ویژه مراکز اندیشه ساز در حوزه علوم اسلامی و انسانی قابل دفاع نبوده و امری ناصواب و نسنجیده است.

همچنین نباید از یاد برد که قطع بودجه مراکز و نهادهایی که بی ادعا و بدون شعارهای پرطمطراق، به فعالیت های ماندگار و اثرگذار در حوزه فرهنگ سازی عمومی و نیز تولید اندیشه دینی می پردازند، به همان اندازه مضر است که بودجه نهادهای نظامی و یا مراکزی چون سازمان انرژی اتمی کاهش چشمگیر یابد!

2- اهمیت حوزه فرهنگ و دایره تاثیرگذاری عمیق آن و لزوم حمایت حاکمیتی از آن، چه در بخش مادی و چه معنوی، ضرورتی است که کمتر انسانِ هوشمند و به روزی بتواند آن را منکر شده و یا بی توجه از کنار آن به راحتی بگذرد.

گرچه وجود مشکلات اقتصادي در کشور غيرقابل انکار است، اما به اين بهانه نمي توان از موضوعي با اين اهميت غافل شد، به ویژه در شرایطی که دشمن هم در جبهه اقتصادی و هم در جبهه فرهنگی به جدالی تمام عیار با ما روی آورده است.

3-در قم بنابر آماری غیر رسمی، در حال حاضر بین 400 تا 600 مرکز و موسسه فرهنگی وجود دارد که به دلیل شرایط خاص این شهر مقدس و مذهبی، بیشتر آن ها دارای وجهه و صبغه حوزوی و دینی هستند.

نکته حایز اهمیت در این میان آن است که با توجه به مشکلات اقتصادی، اولويت بندي مناسب در تخصیص بودجه این مراکز و نهادهای فرهنگی، امری عقلایی و ضروری است تا بدین وسیله از موازی کاری هایی که متاسفانه یکی از آفت های چشمگیر این عرصه است، جلوگیری به عمل آمده و از ظرفیت های مالی کنونی، نهایت استفاده جهت دست یابی به اهداف مورد نظر صورت گیرد.

البته در همین راستا طی روزهای گذشته خبر امیدوارکننده ای در رسانه ها بازتاب داشت مبنی بر این که مجلس شورای اسلامی در صدد است راهکارهاي ويژه اي را براي نظارت بر نحوه هزينه کرد بودجه مراکز فرهنگي تدوين کند تا از سال آينده مراکز فرهنگي گزارش دقيقي از عملکرد و هزينه کرد خود به مجلس ارائه دهند.

4- بی شک یکی از مهم ترین عرصه های فرهنگی جامعه ناظر به مساله بسیار کلیدی تبلیغ است که دشمنان و رقبای ما در عرصه بین الملل به طور  ویژه و با هزینه های بسیار سنگین در این باره وارد عمل شده اند. عقل سلیم می پذیرد که ما در حد توان خود با حمایت های مالی و معنوی ، باید زمینه و بستری فراهم کنیم تا فرهنگ و معارف اهل بیت(ع) همچنین اندیشه و تفکر انقلاب اسلامی در سطح منطقه و جهان تبیین و شناسانده شود. با این وجود این که ما حتی در عرصه داخل نتوانیم بودجه های لازم و ضروری برای تبلیغ حوزویان را فراهم کنیم، قطعا جای نگرانی و گلایه مندی دارد چه برسد به عرصه های خارج از این آب و خاک.

5- نکته مهم دیگر در این مجال این که  باید مرکزی با وجهه دیده بانی و نظارتی با حضور اندیشمندان و دغدغه مندان عرصه فرهنگ تشکیل شود تا ضمن رصد اوضاع فرهنگی و بازشناسی نیازها، اولویت ها را مشخص و هم او اولویت اختصاص بودجه های فرهنگی را تعیین کند، به طوری که تشخیص چنین مرکزی، برای دیگر نهادها لازم الاتباع بوده و تصمیمات خردمندانه آن دارای ضمانت اجرایی باشد.

آن چه به نظر نگارنده می رسد این است در حوزه فرهنگ نخست باید دردها و مشکلات را شناخت و بعد راه های درمان گری را جست و بی شک برخی از مراکز فرهنگی و پژوهشی می توانند دردها را شناخته و تاحدی درمان ها را نشان دهند و گرنه با صدها همایش و نشستی که صرفا خاصیت بیلان کاری برای فلان مدیر و بهمان مسئول دارد، به جایی نمی رسیم ، کما این که تاکنون نرسیده ایم!!

*سید محمد مهدی موسوی